Μετά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και την αθέτηση της υπόσχεσης των Βρετανών για παραχώρηση της Κύπρου στην Μητέρα Ελλάδα, οι κινητοποιήσεις με αίτημα την Ένωση εντατικοποιήθηκαν. Οι συνεχείς αρνήσεις των Βρετανών να συζητήσουν το θέμα οδήγησε την Εθναρχία στην διοργάνωση ενός δημοψηφίσματος που διοργανώθηκε στις 15-22 Ιανουαρίου 1950. Τίτλος του δημοψηφίσματος "Αξιούμεν την Ένωσιν της Κύπρου με την Ελλάδα".
Η εγκύκλιος του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου του Β' καλούσε σύνσωμο τον λαό να ψηφίσει για την Ένωση.
"Κυπριακέ λαέ. Του Θεού δώρον είναι η ελευθερία. Της Θείας ταύτης ευλογίας η μικρά πατρίς μας στερείται από αιώνων πολλών. Ξένος κυρίαρχος της Νήσου μας κατά την τελευταίαν εβδομηκονταετίαν παραμένει η Μεγάλη Βρεττανία. Διά την ανάκτησιν της ελευθερίας της η Κύπρος ουδέποτε έπαυσε να αγωνίζεται. Διαμαρτυρίαι, υπομνήματα, συλλαλητήρια, πρεσβείαι, ουδόλως έτυχον της προσοχής του κυριάρχου, όστις μετεχειρίσθη παν μέσον προς κατάπνιξιν και υπονόμευσιν του εθνικού φρονήματος του Κυπριακού λαού. Και επήλθε, τέλος, ο δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, κατά τον οποίον μεγαλόστομοι ηκούσθησαν εκ νέου αι περί ελευθερίας και αυτοδιαθέσεως των λαών διακηρύξεις του στρατοπέδου των δημοκρατιών, εκ των ηγετών του οποίου ήσαν οι κυρίαρχοί μας Άγγλοι. Εις τον αγώνα εκείνον συνέβαλεν εκ των πρώτων η Κύπρος διά χιλιάδων στρατιωτών και του υλικού της πλούτου, ολοκαύτωμα δε κατέστη η Μήτηρ Ελλάς, διά να εξασφαλίσει διά της θυσίας της και την πρώτην και την τελικήν συμμαχικήν νίκην. Τερματισθέντος όμως του πολέμου, έπεα πτερόεντα απεδείχθησαν αι περί ελευθερίας και δικαιοσύνης επαγγελίαι της Μ. Βρεττανίας και φενάκη αι προς την Ελλάδα και την Κύπρον αφειδείς υποσχέσεις της περί μερισμού των αγαθών της νίκης. Η μέχρι τούδε στάσις της κυριάρχου δυνάμεως έχει πείσει πάντας, ότι αύτη παραμένει ασυγκίνητος προ της θελήσεως ημών, όπως ενωθώμεν μετά της Μητρός Ελλάδος... Κυπριακέ λαέ, καλείσαι όπως ηνωμένος και αδιάσπαστος επιτελέσεις και τώρα το προς την δούλην πατρίδα σου καθήκον μετ' ενθουσιασμού. Δι' Ένωσιν και μόνον Ένωσιν ηγωνίσθης επί τόσα έτη. Ένωσιν και μόνον Ένωσιν καλείσαι να επισφραγίσεις διά της ψήφου σου."
Εμπρός Κύπριοι, όλοι εις τα επάλξεις διά την μάχην του Δημοψηφίσματος, διά την εθνικήν μας αποκατάστασιν, διά την Ένωσιν με την αθάνατον Μητέρα Ελλάδα»
Όλος όμως ο λαός είχε επίγνωση του καθήκοντός του. Ακόμη και το ΑΚΕΛ στέκεται δίπλα στην Εθναρχία και υπερψηφίζει την Ένωση. Το αποτέλεσμα εκπληκτικό. 215,108 από τους 224,747 ψηφοφόρους, το 97.8% δηλαδή του πληθυσμού αξιώνει την ΕΝΩΣΗ με την Ελλάδα.Μοναδικοί που απέχουν από το δημοψήφισμα κάποιοι δημόσιοι υπάλληλοι που ενέδωσαν στις απειλές των αποικιοκρατών. Αξιοσημείωτο το γεγονός ότι υπέρ της Ένωσης ψήφισαν και αρκετοί Τουρκοκύπριοι.
Αντιπροσωπεία κλήθηκε να καταθέσει τις υπογραφές του δημοψηφίσματος σε Αγγλία, Ελλάδα και ΟΗΕ. Παρ' όλα αυτά το δίκαιο αίτημα των Κυπρίων δεν εισακούστηκε και έτσι λίγα χρόνια μετά οδηγηθήκαμε στον ένοπλο αγώνα της ΕΟΚΑ.
Το τέλος του αγώνα έφερε τις οδυνηρές συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου που καμμιά σχέση δεν είχαν με το δίκαιο αίτημα των Κυπρίων για Αυτοδιάθεση. Δικαίωμα που κατοχυρώνεται από τον Καταστατικό Χάρτη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ. Μέχρι τις μέρες μας το δικαίωμα αυτό των Κυπρίων καταπατείται καθώς προωθείται για αυτούς η απαράδεκτη λύση της ΔΔΟ που καταπατεί και βασικές ανθρώπινες τους λειτουργίες.
Καλούμε την Κυβέρνηση της Κύπρου και της Ελλάδος να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να σεβαστούν ή να διοργανώσουν νέο δημοψήφισμα για την Αυτοδιάθεση του λαού τους.
ΕΛΛΑΣ - ΚΥΠΡΟΣ - ΕΝΩΣΙΣ
